«Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλά ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Κάτω η χούντα, κάτω ο Παπαδόπουλος, έξω οι Αμερικάνοι, κάτω ο φασισμός, η χούντα θα πέσει από το λαό…
Λαέ, κατέβα στο πεζοδρόμιο, έλα να μας συμπαρασταθείς, τη λευτεριά σου για να δεις…»








Τον καιρό της μεγάλης στέγνιας,
-σαράντα χρόνια αναβροχιά-
ρημάχτηκε όλο το νησί
πέθαινε ο κόσμος και γεννιούνταν φίδια
Μιλλιούνια φίδια τούτο τ’ ακρωτήρι,
χοντρά σαν το ποδάρι ανθρώπου
και φαρμακερά.

Το μοναστήρι τα’ Αι Νικόλα το είχαν τότε Αγιοβασιλείτες καλόγεροι
κι ούτε μπορούσαν να δουλέψουν τα χωράφια
κι ούτε να βγάλουν τα κοπάδια στη βοσκή
τους έσωσαν οι γάτες που ανάθρεφαν.
Την κάθε αυγή χτυπούσε μια καμπάνα και ξεκινούσαν τσούρμο για τη μάχη.
Όλη μέρα χτυπιούνταν ως την ώρα που σήμαιναν το βραδινό ταγίνι.
Απόδειπνα πάλι η καμπάνα και βγαίναν για τον πόλεμο της νύχτας.
Ήτανε θαύμα να τις βλέπεις, λένε, άλλη κουτσή, κι άλλη στραβή, την άλλη
χωρίς μύτη, χωρίς αυτί, προβειά κουρέλι.
Έτσι, με τέσσερις καμπάνες την ημέρα πέρασαν μήνες, χρόνια, καιροί κι άλλοι καιροί.
Άγρια πεισματικές και πάντα λαβωμένες ξολόθρεψαν τα φίδια μα στο τέλος
χαθήκανε δεν άντεξαν τόσο φαρμάκι.

Τον καιρό της μεγάλης στέγνιας, πάνε τριάντα τόσα χρόνια
Οι άνθρωποι πέθαιναν και γεννιόνταν φίδια
Φίδια που έπιναν από το κορμό αυτής της χώρας και δηλητηρίαζαν τους κατοίκους της
Οι άνθρωποι περνούσαν δύσκολες μέρες

Όπου κοιτάζω να κοιτάζεις – έλεγε το τραγούδι
Όλη η Ελλάδα ατέλειωτη παράγκα - παράγκα του χειμώνα .
Και συ γελάς ακόμα
Ο λαός στα πεζοδρόμια κουλούρια πουλούσε και λαχεία
Κοπάδια τρέχαν στα υπουργεία, αιτήσεις για τη Γερμανία, την Αυστραλία, τον Καναδά
Πρόσφυγες, μετανάστες, ξενιτιά και φτώχεια.
Διαδηλώσεις για τη Δημοκρατία, για την Κύπρο, για την Παιδεία

Ύστερα ήρθαν οι συνταγματάρχες, κατέβηκαν στην Αθήνα με τα τανκς
Κατέλαβαν τη Βουλή,
κλείσανε στη φυλακή χιλιάδες ανθρώπους κι άλλους τόσους εξορίσανε στα ξερονήσια
καταργήσανε τα συνδικάτα, κλείσανε τις εφημερίδες που δεν τους άρεσαν
τα ραδιόφωνα έπαιζαν μόνο εμβατήρια
όποιος τολμούσε να μιλήσει τον έτρωγε το μαύρο σκοτάδι

Ώσπου κάποιο Νοέμβρη τα νέα παιδιά, οι φοιτητές που μπαίνουν πάντα μπροστά
Αποφάσισαν να αντισταθούν και να βάλουν τέλος στην τυραννία
Μαζεύτηκαν στο Πολυτεχνείο, φώναξαν, διαδήλωσαν
Πήραν μαζί τους το λαό, ένιωσαν για λίγο την αίσθηση της ελευθερίας

Κι άρχισαν να παλεύουν με τα φίδια
Τα σκότωσαν και σκοτώθηκαν
Πέτυχαν όμως να ξυπνήσουν στο λαό αισθήματα που είχε ξεχάσει
Βάφτισαν ξανά στη φωτιά του αγώνα, λέξεις που είχαν χάσει τη σημασία τους
Ελευθερία, Δημοκρατία, Ισότητα, Αδελφοσύνη…

Εκείνη την εποχή λοιπόν υπήρχε ένα καφενεδάκι
Κάπου στο κέντρο της Αθήνας
Κοντά στο Πολυτεχνείο
Πατησίων και Παραμυθιού γωνία…………..

ΤΡΑΓΟΥΔΙ : ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ Η ΕΛΛΑΣ (από ομάδα παιδιών πάνω στη σκηνή


Είσαι νέος-το ξέρω-και δεν υπάρχει τίποτε.
Λαοί, έθνη, ελευθερίες, τίποτε.
Όμως είσαι! Και την ώρα που φεύγεις με το ‘να πόδι
σου έρχεσαι με τ’ άλλο
ερωτοφωτόσχιστος
περνάς θέλεις –δε θέλεις
αυλητής φυτών και συναγείρεις τα είδωλα
εναντίον μας.Οσο η φωνή αντέχει.
Πως της παρθένας το τζατζίκι όταν το πιάνεις
πάλλονται κάτω από το δέρμα σου οι μυώνες
ή τα ζώα που πίνουν κι ύστερα κοιτούν
πώς σβήνουν την αθλιότητα ίδια εσύ
παραλαμβάνεις από τους Δίες τον κεραυνό
και ο κόσμος σου υπακούει.
Εμπρός λοιπόν
Από σένα η άνοιξη εξαρτάται.
Τάχυνε την αστραπή
Πιάσε το ΠΡΕΠΕΙ από ιώτα και γδάρε το ίσαμε το πι.


Οδυσσέας Ελύτης <Ο μικρός ναυτίλος>

Βρέθηκα σε αυτό τον τόπο σε τούτο το σημείο του κόσμου, στην άκρη του πανέμορφου ουράνιου τόξου που βγαίνει πάντα μετά την βροχή και σχίζει τον γαλανό ουρανό. Εγώ , ένα ασήμαντο σημείο στίξης, ένα κόμμα μια τελεία, ένα θαυμαστικό ή ένα ερωτηματικό,-δεν έχει σημασία- δίνοντας με τον τρόπο μου, ζώντας, υπάρχοντας απλά, συμβάλλοντας στον σχηματισμό της πελώριας αλυσίδας μια αλυσίδας ζωής, ψυχών ,καρδιών. Πορευόμενη με το μυαλό ανοιχτό τα μάτια φωτεινά και την ψυχή έτοιμη να νοιώσει, να δεχθεί, να υπακούσει, να υποτάξει και να υποταχθεί.
Ετσι λοιπόν, μια μικρή κουκίδα αποτυπωμένη στις λευκές σελίδες της ζωής προσπαθώντας να απλωθεί να στιγματίσει ,να ζωγραφίσει να αποτυπώσει και τις υπόλοιπες, λίγες ή πολλές ωραίες ή πικρές, μεγάλες ή μικρές αλλά πάντα γλυκές και μυρωδάτες..

Οσο για το σημείο στίξης ποιο από όλα είμαι,?-είναι ο καθένας μας-αυτό εξαρτάται από το τέλος του βιβλίου, και καθορίζεται πάντα από την αίσθηση στην τελευταία σελίδα, στις έσχατες γραμμές .....


Ὁ παιχνιδιάρης


Μοῦ ἔλεγε ὁ πατέρας μου
πὼς σὰν γενῶ μεγάλος,
ὅλα μου τὰ παιχνίδια
θὰ ρίξω στὰ σκουπίδια
καὶ θἆμαι τότε ἄλλος.
Ἐγὼ δὲν τὸ πιστεύω
πὼς θὲ νὰ μεγαλώσω,
μὰ καὶ παπποὺς ἂν γίνω
ποτὲς δὲν θὰ τ᾿ ἀφήνω
κι ἂν μ᾿ ὅλους πιὰ μαλώσω.
Ἐμπρός, λοιπὸν παιχνίδια,
στὰ ὅπλα! σᾶς φωνάζω...
Ἀπ᾿ τὰ κουτιά σας βγεῖτε
καὶ στὴ γραμμὴ σταθεῖτε,
ἐγὼ σᾶς τὸ προστάζω.
Σεῖς εἶστε κι ἡ χαρά μου
κι ἡ μοναχή μου ἔγνοια.
Ἄχ! πῶς σᾶς καμαρώνω!
Μὲ σᾶς θὰ μεγαλώνω,
μὲ σᾶς θὰ βγάνω γένια.
Μὰ κι ὁ μπαμπὰς σὰν βλέπει
πὼς ἔχω καὶ μουστάκια
καὶ παίζω κι ὁλοένα,
τότε κι αὐτὸς μαζί μου
θ᾿ ἀρχίσει παιχνιδάκια.

Γ.ΣΟΥΡΗΣ.

















Στις 28-10-1940, στους δρόμους της Αθήνας, ο λαός είπε ΟΧΙ στο φασισμό


Γιάννης Ρίτσος - Γράμματα ἀπ᾿ τὸ μέτωπο
1
Μάνα, τὸν ἥλιο ἐδῶ σκεπάζουν ἴσκιοι

κι ἀναπαμὸ ποτὲ ἡ καρδιὰ δὲ βρίσκει ἕνα:

οἱ αὐγὲς κ᾿ οἱ νύχτες μας γυρνοῦν φρικτὲς

πεντάλφες γράφουν στὸ σκοτάδι σήματα,

ποὺ τὸν κίνδυνο μηνοῦν,πύρινα φίδια ἀπὸ τὰ βάθη τοῦ Ἅδη.

Ζοῦμε στ᾿ ἀμπριὰ θαμμένοι, διπλωμένοικ᾿ ἔξω ἀπ᾿ τὴν τρύπα

ὁ θάνατος περιμένει.

Μᾶς ἔπνιξαν τὸ φῶς καὶ τὴ χαρά,στεγνῶσαν τὴν ψυχή μας

καὶ τὸ σῶμα,μὰ κάτι μέσα μας κυλᾶ βουερὰκαὶ ξέσπασμα

δὲ βρῆκε κάπου ἀκόμα.
Φουσκώνουν τῆς ζωῆς μας τὰ πελάησ᾿ ὅλες τὶς φλέβες μου,

αίμα μου κυλάειτῆς Μαριγῶς τὸ φλογερὸ φιλί...

(θέλω νὰ πῶ,μητέρα μου, γιὰ κεῖνοτὸ φιλί της ποὺ μοὔδωσε

δειλὴπροτοῦ γιὰ τὴν πατρίδα μας μακρύνω).
Ἡ κάθε μου ἵνα τὴ χαρὰ φωνάζει,μὰ ὁ πόλεμος, τὴ νιότη μου

σκεπάζεικαὶ μὲ ἀτσάλι ἀναμμένο μὲ κεντᾶὅμως, μέσα μου ἡ καρδιά

μου δὲ λυγίζει.

Μητέρα, ἐδῶ, στὸ θάνατο κοντά,πρωτόμαθα τὸ πόσο ἡ ζωὴ ἀξίζει.
Μάνα, μιὰ παπαρούνα σήμερα εἶδαἔξω ἀπ᾿ τ᾿ ἀμπρὶ

καὶ μ᾿ ἄγγιξε ἡ ἐλπίδα.Σὰν τὸ πουλί, ποὺ πάει κλαδὶ-κλαδί,παίρνω

καὶ γὼ στρατὶ τὸ μονοπάτι,στῆς μνήμης ἀκουμπώντας τὸ ραβδί,ν᾿

ἀράξω στὸ χωριὸ ψυχὴ καὶ μάτι.

Τέτοιον καιρὸ μᾶς δέχονταν οἱ κάμποι,μέσ᾿ ἀπ᾿ τὰ φύλλα βλέπαμε

νὰ λάμπειἡ θάλασσα γαλάζια καὶ στιλπνὴοἱ νεραντζιὲς

εὐώδιαζαν τὶς ὦρεςκι ἀκούαμε στὴ σιωπὴ τὴν αὐγινὴστὴ χλόη νὰ

πέφουν οἱ ὀπῶρες.
Τῆς Κυριακῆς τὰ βράδια, καθισμένοιστῆς αὐλῆς τὸ πεζούλι

εἰρηνεμένοι,ἀφουγκραζόμασταν ἐκστατικοὶτοῦ τριζονιοῦ τὶς

τρίλλιες ἀπ᾿ τὸ φράχτηκαὶ πλάι μου ἐσύ, σὰ Μοίρα φιλική,τῆς

στοργῆς σου ξετύλιγες τ᾿ ἀδράχτι.
Στὸν οὐρανὸ ἕνα-ἕνα ἀνάβαν τ᾿ ἄστρακι ἄνθιζαν τ᾿ ἄστρα στοῦ

νοῦ μας τὴ γλάστρακι ὅλα εἴταν γύρω ἁγνά, γλυκά, ἱερά,καὶ μοῦ

εἴταν ἡ καρδιὰ τόσο καθάρια ποὺ ἤθελα νὰ χαϊδεύω τρυφερὰτοὺς

ἀνθρώπους, τὰ ζῶα καὶ τὰ λιθάρια.

























X Ρ Ο Ν Ι Α Π Ο Λ Λ Α Ψ Υ Χ Η Μ Ο Υ!!!!!!!!!!


Ο ΚΟΣΜΟΣ ΟΛΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΟΥ…
Χρόνια Πολλά στο αγόρι μου που έχει γενέθλια.
Είσαι το πρώτο φώς της ημέρας
Είσαι το πιο γλυκό κομμάτι της ζωής μου
Είσαι η άνοιξη και το καλοκαίρι
Είσαι ο ήλιος που ανατέλλει και δεν δύει ποτέ,
Είσαι το γέλιο και το χάδι
Γλυκό και πολυαγαπημένο μου…

Σαν σήμερα πρίν 16 χρόνια γεννήθηκε ένα πανέμορφο μωράκι.Η ωραιότερη στιγμή της ζωής μου όταν αντίκρυσα αυτό το πανέμορφο αγοράκι που κουβαλούσα εννιά μήνες.Νόμιζα πως αυτή ήταν η πιο ευτυχισμένη στιγμή μου και πως δεν θα υπάρξει καλύτερη.Εκανα λάθος όμως.
Από κείνη την μέρα και μετά και για δεκαέξι ολόκληρα χρόνια υπήρξαν ανεπανάληπτες στιγμές ευτυχίας ισάξιες και τολμώ να πώ ανώτερες.Μου πρόσφερες τις μεγαλύτερες συγκινήσεις τις μεγαλύτερες χαρές τις πιο γεμάτες στιγμές.Ομόρφηνες την ζωή μου με το άγγιγμά σου με τα νάζια σου με το γέλιο σου με τα παιχνίδια σου.
Είσαι ο κόσμος όλος ,είσαι η ανάσα μου η ζωή μου.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΡΘΟΥΝ..
Το μικρό χεράκι που με κρατούσε σφιχτά μεγάλωσε και έγινε ένας μικρός άντρας,πανέμορφος και ευτυχισμένος.Είμαι πάντα δίπλα σου και θα είμαι για πάντα.Η ευτυχία που μου δωσες δεν αναπληρώνεται ,είμαι περήφανη και πολύ χαρούμενη γιατί και σύ είσαι δίπλα μου,γιατί με άφησες να είμαι κομμάτι της ζωής σου ,γιατί απλώνεις ακόμα το χέρι σου σε μένα γιατί ακόμα και τώρα με κοιτάς και μου μιλάς γιατί ακόμα και τώρα παίζουμε και γελάμε.Γιατί είσαι ακόμα παιδί και με αφήνεις να είμαι και γώ η μανούλα σου.Γιατί δεν τέλειωσαν οι στιγμές ευτυχίας και η ιστορία συνεχίζεται….
Να ζήσεις και τα όνειρά σου να πραγματοποιηθούν όπως ακριβώς θέλεις και ονειρεύεσαι.Γιατί πάντα τα όνειρα είναι σε πρώτη μοίρα ,να πιστεύεις όπως τώρα κ
αι να ονειρεύεσαι όπως και τώρα πάντα και παντού.Να μην ακούς τους ονειροκλέφτες που καθώς θα μεγαλώνεις θα σε περικλείουν μην παρατάς τα όνειρά σου,να παλέψεις για αυτά ως το τέλος. ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΑΓΟΡΑΚΙ ΜΟΥ……………………..



Εχω ένα καμπανάκι μικρό και δυνατό μέσα στο μυαλό..

Χρόνια τώρα κάθε φορά που είναι να αποφασίσω κάτι,όταν είναι να επιλέξω να διαλέξω,να κάνω ένα βήμα μπρός ή πίσω ένας γλυκός ήχος ακούγεται στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου.Μικρή όταν ήμουν δεν το έδινα σημασία γιατί δεν ήξερα να το εξηγήσω ,μεγάλη πιά όταν ήδη μπορούσα και είχα την δύναμη και τις γνώσεις να το αναλύσω δεν το άκουγα καν.Δεν ήταν ότι δεν ακουγόταν πιά ο ήχος του ,δεν ήταν ότι δεν ήταν πια εκεί, εγώ δεν το άκουγα,δεν το άκουγα όσο και να βαρούσε γιατί πολύ απλά το είχα συνηθίσει.
Εχω ένα κουδουνάκι μέσα στο μυαλό μου,πότε το ακούω σοβαρά πότε το αγνοώ ,πότε το ξεχνώ.
Αυτό το καμπανάκι τώρα τελευταία το ξανάκουσα.Ακουσα αυτόν τον γλυκό και μελωδικό ήχο ,πιο άγριο, πιο ανήσυχο σαν προειδοποίηση.Ενώ το ΄χα ξεχασμένο, λησμονημένο θαμένο στα άβατα του μυαλού μου, ήθελε να το ξανανιώσω ,να το ζωντανέψω να του δώσω σημασία γιατί είναι η ώρα..
Δεν του δίνουμε την πρέπουσα σημασία,δεν το εξασκούμε,δε το μαθαίνουμε,το αφήνουμε μόνο,το λησμονούμε χαμένοι στα δικά μας μονοπάτια,και στο τέλος αδυνατεί,παύει να χτυπά παύει να υπάρχει.Γι αυτό παραθέτω αυτό το παλιό άρθρο από το ΒΗΜΑ.
Ακούω το κουδουνάκι μου,λάθος ή σωστό δεν ξέρω είναι όμως το κουδουνάκι μου..





ΒΗΜΑ ΙΔΕΩΝ
Αν μια εσωτερική φωνή σάς προτρέπει να κάνετε κάτι ή να αποφύγετε κάτι άλλο, μην... κλείνετε τ'' αφτιά σας. Μην αισθάνεσθε ότι προδίδετε τη λογική σας. Γιατί και αυτή η φωνή, η διαίσθησή σας, είναι μια υπερταχεία διαδικασία υπολογισμού που χρησιμοποιεί τη δύναμη της αφαίρεσης για την εξαγωγή γρήγορων συμπερασμάτων. Οπως μάλιστα έδειξαν πρόσφατα πειράματα, η διαίσθηση είναι συχνά πιο εύστοχη από την πολύπλοκη αναλυτική σκέψη
Ακούστε τη ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ σας!
Διαίσθηση και επενδύσεις
ΛΑΛΙΝΑ ΦΑΦΟΥΤΗ Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2007
Βρίσκεστε μπροστά σε αυτό που λέμε επαγγελματικό σταυροδρόμι και το δίλημμα είναι μεγάλο. Σας έκαναν πρόταση για μια καινούργια δουλειά, η οποία θα σας βοηθήσει να διευρύνετε τους ορίζοντές σας και να αποκτήσετε νέες προοπτικές. Και η τωρινή σας δουλειά όμως σας προσφέρει ανάλογες δυνατότητες και ελάχιστα μικρότερες αποδοχές, ενώ δεν είστε καθόλου δυσαρεστημένοι από το εργασιακό σας περιβάλλον. Κάτι μέσα σας σάς λέει ότι είναι καλύτερο να μείνετε σε αυτήν. Το επαγγελματικό σας μέλλον είναι ωστόσο σοβαρή υπόθεση και η λογική σας δεν σας επιτρέπει να αποφασίσετε γι' αυτό ακούγοντας εσωτερικές φωνές και ενστικτώδη συναισθήματα. Κάνετε λοιπόν έναν κατάλογο, εξετάζετε όλες τις παραμέτρους και τα υπέρ και τα κατά της κάθε επιλογής: η ορθολογική ζυγαριά κλίνει ελαφρώς υπέρ της νέας δουλειάς, η φωνή όμως μέσα σας εξακολουθεί να σας σπρώχνει προς την παλιά. Πρέπει να την ακούσετε.
Κερδίζοντας τη λογική...
Σύμφωνα με τον Γκερντ Γκιγκερέντσερ, διευθυντή του Κέντρου Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στο Βερολίνο, αν εμείς οι άνθρωποι ξέραμε να ακούμε αυτή τη φωνή που τόσο συχνά «μιλάει» μέσα μας, θα ήμασταν πιο επιτυχημένοι και πολύ πιο ευτυχισμένοι. Και σίγουρα θα γλιτώναμε πολύ κόπο και χρόνο αποφεύγοντας ατελείωτους υπολογισμούς, αναλύσεις και προβληματισμούς. Ο γερμανός καθηγητής έχει αφιερώσει εδώ και δεκαετίες τις μελέτες του στη διερεύνηση αυτού που στην καθομιλουμένη ονομάζουμε «ένστικτο» ή «διαίσθηση» - μια ανθρώπινη ιδιότητα που στην ορθολογική εποχή μας συνήθως απορρίπτεται ως υποδεέστερη. Και όμως οι έρευνές του είναι κατηγορηματικές: χωρίς να πηγάζει από κάποια υπερφυσική ικανότητα ή να έχει σχέση με τη λεγόμενη «έκτη αίσθηση», η διαίσθησή μας - απολύτως λογική αλλά απλουστευτική διαδικασία που διεξάγεται στο ασυνείδητο - είναι τις περισσότερες φορές πιο αποτελεσματική από τις πολύπλοκες αναλυτικές μεθόδους που βασίζονται στην καθαρή λογική.
Το κλειδί αυτής της επιτυχίας είναι, όσο και αν αυτό ακούγεται παράδοξο, η άγνοια. Το υποσυνείδητό μας δεν χρειάζεται - ούτε επιδιώκει - να γνωρίζει όλες τις παραμέτρους για να κάνει μια σωστή κρίση. Μια καλή - ή ικανή - αιτία τού αρκεί. Με τον τρόπο αυτόν, γρήγορα και απλά, βασιζόμενο στις καταγεγραμμένες σε αυτό προηγούμενες εμπειρίες όχι μόνο του κάθε ατόμου αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας από τα πρώτα βήματά της επάνω στη Γη, ξέρει να ξεχωρίζει την καλύτερη - ή πιο συμφέρουσα - επιλογή στις περισσότερες καταστάσεις. Το ζητούμενο λοιπόν για τον γερμανό καθηγητή, ο οποίος είναι και ο πρώτος που προχώρησε σε αυτό το θεωρούμενο ανορθόδοξο έδαφος, είναι να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς αυτής της λειτουργίας ώστε να μάθουμε πότε μπορούμε να βασιζόμαστε σε αυτήν και πότε όχι.
Το πεδίο αυτό είναι ακόμη σχετικά άγνωστο στην επιστήμη - το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ είναι ένα από τα ελάχιστα κέντρα στον κόσμο που το διερευνούν - αλλά ακόμη περισσότερο στο ευρύ κοινό. Θεωρώντας ότι πρέπει να έλθουμε ξανά σε επαφή με μια «αρετή» την οποία οι πρόγονοί μας εμπιστεύονταν περισσότερο από εμάς, ο δρ Γκιγκερέντσερ δημοσίευσε πρόσφατα το πρώτο εκλαϊκευμένο βιβλίο του επάνω στο θέμα αυτό: έχει τον τίτλο Bauchentscheidungen, Die Intelligenz des Unbewussten («Διαισθητικές αποφάσεις - Η νοημοσύνη του ασυνείδητου») και κυκλοφορεί ήδη με επιτυχία μεταφρασμένο στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες.
Τι είναι διαίσθηση
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τι ακριβώς είναι για την επιστήμη αυτό που εμείς στην καθημερινή μας ζωή αποκαλούμε «ένστικτο» ή «διαίσθηση»; «Η διαίσθηση» μας λέει ο κ. Γκιγκερέντσερ «είναι μια κρίση, μια αίσθηση η οποία έχει τρεις ιδιότητες: πρώτον, ξεκινάει μέσα στο μυαλό μας. Είναι εκεί, ξέρουμε π.χ. ότι δεν μας αρέσει αυτός ο άνθρωπος. Δεύτερον, δεν καταλαβαίνουμε γιατί έχουμε αυτή την αίσθηση - οι αιτίες της, η διαδικασία που τη στηρίζει δεν είναι ενσυνείδητες. Και, τρίτον, παρ' όλα αυτά, η αίσθηση αυτή είναι τόσο δυνατή ώστε να μας ωθήσει στο να ενεργήσουμε ακολουθώντας την».
Παρ' ότι εμείς δεν καταλαβαίνουμε γιατί μας δημιουργείται αυτή η τόσο ισχυρή ενστικτώδης αντίδραση, η διαίσθηση δεν λειτουργεί καθόλου αυθαίρετα ούτε τυχαία. Κρίνει και «αποφασίζει» βασιζόμενη σε υποσυνείδητους εμπειρικούς κανόνες, οι οποίοι στην ψυχολογία λέγονται ευρετικές στρατηγικές. Οι στρατηγικές αυτές είναι απλές: στόχος τους είναι να βρουν την απλούστερη και πιο αποτελεσματική λύση στις διάφορες καταστάσεις. Για να τον επιτύχουν αγνοούν πληροφορίες τις οποίες δεν θεωρούν ιδιαίτερα χρήσιμες και προτιμούν συνήθως να βασίζονται σε μία και μοναδική «ικανή αιτία». Λειτουργούν, δηλαδή, εντελώς αντίθετα από τις αναλυτικές μεθόδους και τους υπολογισμούς που προσπαθούν να ζυγίσουν όλες τις αιτίες, όπως π.χ. μια μέθοδος ισολογισμού. Φαίνεται ότι είναι όμως πολύ πιο αποτελεσματικές σε πολλές περιπτώσεις. «Αυτό το οποίο δείξαμε για πρώτη φορά» τονίζει ο γερμανός καθηγητής «είναι ότι μία μόνο καλή αιτία αποδεικνύεται συχνά καλύτερη από τις λεγόμενες ορθολογικές μεθόδους - ακόμη και από τις εξαιρετικά πολύπλοκες τεχνικές μεθόδους όπως οι πολλαπλές εξισώσεις».
Ευρετικές στρατηγικές
Οι ειδικοί έχουν κατηγοριοποιήσει τις ευρετικές στρατηγικές ανάλογα με τη λειτουργία τους και τα ερεθίσματα που τις ενεργοποιούν: υπάρχει η ευρετική στρατηγική της αναγνώρισης, η οποία «αποφασίζει» με βάση το πόσο γνώριμο μας είναι ένα ερέθισμα, η ευρετική στρατηγική του βλέμματος, η οποία καθοδηγεί τις κινήσεις μας σε σχέση με ένα κινούμενο αντικείμενο, και ούτω καθ' εξής. Ολες στηρίζονται σε ικανότητες τις οποίες έχουμε εξελίξει για να ανταποκρινόμαστε στο περιβάλλον μας και δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αυτές. Η ευρετική στρατηγική της αναγνώρισης π.χ. είναι αδύνατον να λειτουργήσει χωρίς την ικανότητα αναγνώρισης της μνήμης μας, ενώ η ευρετική στρατηγική του βλέμματος δεν λειτουργεί χωρίς την ικανότητά μας να ακολουθούμε με τα μάτια ένα κινούμενο αντικείμενο. «Αν παρατηρήσετε ένα μωρό τεσσάρων μηνών» εξηγεί ο κ. Γκιγκερέντσερ «θα δείτε ότι εξασκείται στο να παρακολουθεί κινούμενα αντικείμενα με το βλέμμα του. Αν του βάλετε επάνω από το κρεβάτι του ένα μομπίλ ή κουνήσετε το χέρι σας, εξασκείται ακολουθώντας το με τα μάτια».
Οι απλουστευτικοί αυτοί μηχανισμοί δεν αποτελούν μονοπώλιο του ανθρώπινου είδους. Τα περισσότερα ζώα, από τα έντομα ως τα πουλιά, τα ψάρια ή τις νυχτερίδες, στηρίζονται στις ίδιες, εξαιρετικά αποτελεσματικές, στρατηγικές για την επιβίωσή τους. Τα πουλιά και οι νυχτερίδες, π.χ., χρησιμοποιούν την ευρετική στρατηγική του βλέμματος για να κυνηγήσουν τη λεία τους ή για να ζευγαρώσουν, ενώ η ευρετική στρατηγική της αναγνώρισης χρησιμοποιείται από πολλά ζώα για να αποφύγουν τις χαλασμένες ή δηλητηριώδεις τροφές. «Αν δώσετε σε έναν ποντικό δύο τροφές, μία που έχει ξαναφάει και μία που δεν έχει δοκιμάσει ποτέ, μαντέψτε ποια θα προτιμήσει» εξηγεί ο καθηγητής. «Υπάρχει ένας συνδετικός κρίκος στο ζωικό βασίλειο».
Ορισμένες ευρετικές στρατηγικές ωστόσο φαίνεται ότι έχουν αναπτυχθεί κυρίως από το ανθρώπινο είδος και τις πιο εξελιγμένες ικανότητές του. «Αυτό που δεν βλέπουμε ιδιαίτερα στα ζώα» υπογραμμίζει ο ειδικός «είναι οι κοινωνικές ευρετικές στρατηγικές: η μίμηση των άλλων, το να ακολουθεί κανείς το ρεύμα, η αντιγραφή συμπεριφορών. Τα βλέπουμε σε κάποια ζώα, όχι όμως όπως στους ανθρώπους».
Πότε θολώνει η κρίση μας
Αν και πολλές φορές αποδεικνύεται αποτελεσματικό, το ένστικτό μας δεν είναι πάντοτε αλάνθαστο. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χειραγωγηθεί και σε κάποιες άλλες μπορεί να «θολώσει». Η διαφήμιση, π.χ., πολλές φορές μας παραπλανά χειραγωγώντας την ευρετική στρατηγική της αναγνώρισης. Η στρατηγική αυτή - προτιμώ το προϊόν του οποίου το όνομα μου είναι γνωστό - είναι αλάνθαστη όταν οι εταιρείες φροντίζουν την ποιότητα του προϊόντος τους ώστε να έχουν «καλό» και γνωστό όνομα. «Από τη στιγμή όμως που οι εταιρείες δεν επενδύουν στη βελτίωση των προϊόντων τους αλλά μόνο στη βελτίωση των διαφημίσεών τους ώστε να αυξήσουν την αναγνωρισιμότητά τους» τονίζει ο ψυχολόγος «το γνωστό όνομα δεν αποτελεί εγγύηση και το κοινό παραπλανάται».
Ο φόβος, και ιδιαίτερα ο φόβος του θανάτου, μπορεί επίσης να ξεγελάσει τη διαίσθησή μας και ο καθηγητής είχε την ευκαιρία να μελετήσει αυτή την αντίδραση μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Πολλοί Αμερικανοί» λέει «σταμάτησαν να παίρνουν το αεροπλάνο ή μείωσαν τις πτήσεις τους. Τι έκαναν αυτοί οι άνθρωποι; Ανέλυσα την κατάσταση και διαπίστωσα ότι δεν έμειναν στα σπίτια τους. Απλώς πολλοί προτίμησαν να ταξιδεύουν με το αυτοκίνητό τους και, ως αποτέλεσμα, μέσα στους 12 μήνες που ακολούθησαν 1.500 επιπλέον Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα στην προσπάθειά τους να αποφύγουν το αεροπλάνο. Μετά η κίνηση στους δρόμους και η συχνότητα των δυστυχημάτων επανήλθαν στα φυσιολογικά επίπεδα».
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως εξηγεί, λειτούργησε η ενστικτώδης αντίδραση της αποφυγής μιας κατάστασης στην οποία πολλοί άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους μαζί σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. «Οταν περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν "κατανεμημένα" σε μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό δεν φαίνεται να μας επηρεάζει. Η Ελλάδα, αν δεν κάνω λάθος, είναι από τις χώρες με τους περισσότερους νεκρούς σε τροχαία στην Ευρώπη, κανένας όμως δεν φαίνεται να φοβάται να ταξιδέψει στους δρόμους της. Οταν όμως έχουμε πολλούς νεκρούς μαζί, η ενστικτώδης αντίδρασή μας είναι να αποφύγουμε μια παρόμοια κατάσταση». Η αντίδραση αυτή προέρχεται από την εποχή που το ανθρώπινο είδος ζούσε σε μικρές ομάδες και άρα ο θάνατος πολλών μαζί αποτελούσε κίνδυνο για την επιβίωση της κοινότητας. Στη σημερινή εποχή η στρατηγική αυτή είναι άχρηστη, εξακολουθεί όμως να λειτουργεί. «Το καλύτερο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να ακούμε τη λογική και η λογική λέει ότι το αεροπλάνο είναι ασφαλέστερο μέσο από το αυτοκίνητο».
Μοχλός της ιστορίας
Ιστορικά η διαίσθηση βοήθησε την ανθρωπότητα να επιβιώσει και να προοδεύσει. Ηταν η κινητήριος δύναμη για μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις, καλλιτεχνικά αριστουργήματα, αλλά και ένας οδηγός για την απλή καθημερινότητα. Σήμερα έχει επισκιαστεί από την καθαρή λογική και, παρ' ότι πολλοί - όπως οι γιατροί, οι αστυνομικοί και οι επιστήμονες - την αφήνουν να τους καθοδηγήσει καθημερινά στο επάγγελμά τους, δεν τολμούν να το παραδεχθούν. Οι γυναίκες ίσως την εμπιστεύονται περισσότερο από τους άνδρες, οι έρευνες όμως δείχνουν ότι δεν είναι πάντοτε καλύτερες από αυτούς στις ενστικτώδεις κρίσεις τους. «Οι πεποιθήσεις αυτές» λέει ο καθηγητής «έχουν ιστορική βάση. Πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια η λογική επικράτησε της διαίσθησης και οι άνδρες επικράτησαν των γυναικών. Ετσι έγιναν οι συσχετισμοί: οι γυναίκες έχουν διαίσθηση, οι άνδρες σοφία. Αυτό είναι φυσικά ανοησία, έχει όμως περάσει ακόμη σήμερα».
Ο ίδιος ο κ. Γκιγκερέντσερ πάντως εμπιστεύεται τη διαίσθησή του για πολλές αποφάσεις. «Οταν αποφάσισα να σας παραχωρήσω αυτή τη συνέντευξη» λέει «δεν είχα ικανούς λόγους να το κάνω, εκτός από το ότι πρόσφατα πήγα για διακοπές στην Ελλάδα και μου άρεσε πάρα πολύ. Αυτή λοιπόν ήταν η μία καλή αιτία». Το ένστικτό του τον κατευθύνει και στις έρευνές του. «Είμαι διευθυντής στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ και πρέπει να κάνω υψηλού επιπέδου έρευνα. Είμαι λοιπόν υποχρεωμένος να ακολουθώ τη διαίσθησή μου, να αναλαμβάνω κινδύνους και στη συνέχεια να χρησιμοποιώ αναλυτικές μεθόδους για να ελέγξω αν η έρευνά μου είναι σωστή. Δεν μπορείς να κάνεις υψηλού επιπέδου έρευνα με άλλον τρόπο».
Παρ' όλα αυτά, όπως αναγνωρίζει, πολλοί άνθρωποι δεν λειτουργούν έτσι, αν και ίσως θα έπρεπε. «Η διαίσθηση έχει αποκτήσει κακό όνομα και πρέπει να της δώσουμε ξανά τη θέση που της αξίζει» τονίζει. «Αυτό δεν σημαίνει ότι η διαίσθησή μας είναι πάντοτε σωστή. Οχι, πρέπει να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί, σε ποιες αρχές στηρίζεται. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πότε κρίνει σωστά και πότε όχι. Χωρίς αυτήν όμως δεν θα υπήρχαμε».
Μπορεί η διαίσθηση ενός ανθρώπου ο οποίος ομολογεί άγνοια για το χρηματιστήριο να αποδειχθεί καλύτερη στις επενδύσεις από τις γνώσεις των ειδικών; Σε μία από τις πιο εντυπωσιακές μελέτες του ο καθηγητής Γκιγκερέντσερ και οι συνεργάτες του στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ χρησιμοποίησαν την ευρετική στρατηγική της αναγνώρισης ως οδηγό στις επενδύσεις. Ρώτησαν περαστικούς στο κέντρο του Μονάχου και στο κέντρο του Σικάγου ποια ονόματα γνώριζαν περισσότερο από έναν κατάλογο μετοχών. Παράλληλα πήραν τις γνώμες ειδικών συμβούλων της εταιρείας Fidelity και φοιτητών από τις οικονομικές σχολές των πανεπιστημίων των δύο πόλεων και στη συνέχεια κατήρτισαν μια σειρά χαρτοφυλάκια και παρακολούθησαν τα «κέρδη» τους για ένα εξάμηνο. Τα χαρτοφυλάκια των αδαών περαστικών είχαν πολύ υψηλότερες αποδόσεις από αυτά των ειδικών.
Υστερα από αντιδράσεις των οικονομικών κύκλων, οι οποίοι επέμεναν ότι τα αποτελέσματα ήταν τυχαία, ο καθηγητής επανέλαβε το πείραμα δύο ακόμη φορές, σε διαφορετικές αγορές, πάντα με τα ίδια αποτελέσματα. Πριν από μερικά χρόνια μάλιστα το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ διοργάνωσε έναν διαγωνισμό σε συνεργασία με το έγκυρο γερμανικό οικονομικό περιοδικό «Capital» για επενδύσεις σε μετοχές εταιρειών του Internet. Το χαρτοφυλάκιο των περαστικών είχε καλύτερες αποδόσεις από το 88% των χαρτοφυλακίων που υποβλήθηκαν και οπωσδήποτε πολύ ανώτερες από αυτές του διευθυντή του «Capital», του οποίου το χαρτοφυλάκιο έχασε με -80%! Πιάνοντας την μπάλα
Πώς ένας καλός παίκτης του μπέιζμπολ ξέρει σε ποιο σημείο πρέπει να βρεθεί για να πιάσει την μπάλα; Αν ρωτήσετε τον ίδιο, το πιθανότερο είναι ότι θα σας απαντήσει ότι δεν ξέρει πώς το κάνει. Ως πρόσφατα οι ειδικοί πίστευαν ότι με κάποιον τρόπο ο εγκέφαλος των καλών αθλητών υπολογίζει την πορεία της μπάλας με βάση την ταχύτητά της, βρίσκει σε ποιο σημείο πρόκειται να πέσει και οδηγεί τον αθλητή προς αυτό. Ο καθηγητής Γκιγκερέντσερ όμως απέδειξε ότι η διαδικασία δεν είναι τόσο σύνθετη. Αντιθέτως, αποτελεί ένα από τα βασικά παραδείγματα της επιτυχίας της διαίσθησης και βασίζεται σε μία και μόνο απλή μέθοδο, την ευρετική στρατηγική του βλέμματος.
Η στρατηγική αυτή είναι αλάνθαστη και βασίζεται σε τρεις απλούς κανόνες: καρφώστε το βλέμμα σας στην μπάλα, αρχίστε να τρέχετε και προσαρμόστε την ταχύτητά σας έτσι ώστε η γωνία του βλέμματος - η γωνία που σχηματίζεται ανάμεσα στη ματιά σας, στην μπάλα και στο έδαφος - να παραμένει σταθερή. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, ακόμη και οι καλύτεροι αθλητές δεν μπορούν συνήθως να υπολογίσουν πού πρόκειται να πέσει μια μπάλα, ξέρουν όμως πολύ καλά τι πρέπει να κάνουν για να την πιάσουν. «Ο υπολογισμός της πορείας μιας μπάλας είναι εξαιρετικά πολύπλοκος» λέει ο καθηγητής. «Δεν πρέπει να υπολογιστεί μόνο η παραβολή της κίνησης αλλά και ο άνεμος, η περιδίνηση και άλλοι σύνθετοι παράγοντες. Καμία μηχανή, ρομπότ ή ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν μπορεί, τουλάχιστον ως σήμερα, να πιάσει την μπάλα. Ο άνθρωπος όμως το καταφέρνει εξαιρετικά καλά χρησιμοποιώντας μια απλούστατη στρατηγική».

Αναγνώστες

Η ΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΒΔΟΜΑΔΑΣ

Oνειρα,όνειρα.μικρά ή μεγάλα,κρυφά ή φανερά..ανάσες ζωής.

About this blog